Eth sistèma sanitari e sociau ei ua des expressions mès visibles deth nòste autogovèrn. Un modèl creat entà garantir qu’era ciutadania aranesa auesse accès a uns servicis de qualitat, adaptadi ara realitat de montanha e basadi en ua vision fòrça clara: plaçar es persones en centre. Ua vision que tostemp a guidat era accion d’Unitat d’Aran e qu’a permetut transformar, modernizar e refortilhar es servicis publics en nòste territòri.
Mès, aguest camin non comence ara. Eth prumèr gran pas siguec era bastida der Espitau de Vielha en 1985, un projècte en que Unitat d’Aran auec un papèr determinant mercés ath compromís des sòns bailes ena epòca. Aqueth espitau signifiquèc dotar eth país d’ua estructura sanitària pròpria e metec es bases deth modèl d’atencion qu’aué contunhe en tot créisher. Sense aquera escomesa iniciau, cap des auanci actuaus aurie estat possible .Aguesta manèra de compréner era politica —pròplèu, utila e comprometuda— ei era quau descriuie Miguel Almansa Cauçat quan afirmaue que “quan Unitat d’Aran governe, eth país auance”. E en contorn dera salut e era atencion as persones, aguesta frasa s’a arrevirat en hèts concrèts qu’aué hèn part deth present e tanben deth futur d’Aran. Un aute des pilars d’aguest progrès a estat eth desplegament dera cartèra de servicis sociaus e d’atencion as persones pendent aguesti darrèri dus ans. Maugrat qu’eth Conselh Generau auie aguestes competéncies des de hège ans, non a estat enquiara, damb eth govèrn d’Unitat d’Aran, que s’an creat e estructurat servicis essenciaus coma era atencion domiciliària, era atencion as familhes e d’auti recorsi especializats.
Un des elements que mielhor explique aguest progrès son es aliances estrategiques impulsades pes govèrns d’Unitat d’Aran ara maximala institucion aranesa. Er acòrd damb er Espitau deth Mar, signat en 2010, jos eth mandat deth sindic Francés Boya damb er impuls des responsables deth sistèma sanitari aranés, e qu’enguan complís 15 ans, ei er exemple mès paradigmatic. Gràcies ad aguesta collaboracion, Aran podec incorporar servicis de nauta especializacion —com oncologia o dermatologia— en tot trabalhar code a code damb es professionaus deth territòri e en tot evitar fòrça desplaçaments innecesaris a pacients e familhes. Era vision dubèrta e cooperativa anèc mès delà deth país, damb era creacion d’un marc de collaboracion transfronterièr pionèr. Er acòrd damb eth sistèma sanitari francés, impulsat tanben per un govèrn d’Unitat d’Aran (2007–2011), dèc seguretat juridica e operativa ara relacion entre es sistèmes d’emergéncies araneses e francés, en tot perméter derivacions entàs espitaus de Saint-Gaudens e Tolosa. Aguest pas —valent e estrategic— supausèc ua milhora enòrma en tèrmes de especializacion, contunhitat assistenciau e capacitat de responsa en moments critics.Tot açò non aurie estat possible sense eth compromís, era professionalitat e er esfòrç de generacions des professionaus deth sector sociau e sanitari aranés qu’an assolidat un sistèma sanitari capaç de créisher e evolucionar en tot mantier tostemp un naut nivèu de qualitat.
Aguest camin de milhora constanta culmine aué damb un projècte que simbolize eth guardar tath futur: eth remodelatge e agraniment der Espitau Val d’Aran, que celèbre 40 ans de vida. Eth govèrn d’Unitat d’Aran a impulsat aguesta accion coma ua inversion estrategica en equitat territoriau, coesion sociau e dignitat entà tot un pòble. Eth nau espitau respon as besonhs actuaus e futurs, damb espacis mès confortables, milhors condicions laboraus entàs professionaus, circuits assistenciaus mès eficienti e capacitat entà integrar naues tecnologies e servicis. Pr’amor que víuer ena montanha non pòt significar renonciar a ua atencion sanitària de naut nivèu. E pr’amor qu’eth sistèma sanitari pròpri d’Aran non ei sonque ua equipación: ei ua garentida de país, un pilar deth nòste autogovèrn e un compromís damb era qualitat de vida dera nòsta gent. Damb era naua estapa que se daurís, Unitat d’Aran reafirme aquerò qu’a tostemp guidat era sua accion politica: qu’eth progrès d’Aran sonque ei possible s’es persones son plaçades en centre. E que, efectivaments, quan Unitat d’Aran governe, Aran auance.
